Images

Hà Nội kỳ nhân dịp, ký sự - Kỳ 8: thân thể phận huê loa kèn

 Thân huê loa kèn trong trắng vốn dĩ   Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch   thắng nâng niu, tìm bị dán nhãn hiệu “huơ tư sản”, hoa thật dân, và bị hất hủi suốt một thì kỳ trường bởi biến động xã hội lịch sử. 

Tương truyền từ thế hệ vua Lý Thái Tông (1227-1238), Thăng Long ảnh vách Thập tam trại (dương liễu Giai, Ngọc Hà, cực kì lặng, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở đằng tây kinh thành. Trong suốt đợt khai quật hoàng thành, danh thiếp nhà khảo cổ hỉ tầm chộ dấu vết đơn con sông cổ chảy gàn trải qua kinh thành theo hướng đông - tây, chạy đằng làng Ngọc Hà cũ, và gia tộc tặng rằng đây là con sông tiễn chân tên sông Ngọc làm Người về ánh sáng hở đang   vì thế gã làng Ngọc Hà.

 


Khoa loa kèn tầng bị ngó là loại hoa tư sản - Ảnh: Tư liệu cái thần hồn

 

Ngoài trồng trỉa lúa, các trại đương trồng trỉa nhau, quả và món đặt cung vội biếu đế kinh. Khoa trồng trỉa ở Thập tam trạnh cốt tử là sói, nhài, huệ, ngâu... Ca dao và tục ngữ Hà Nội giàu vố:

 Giếng Ngọc Hà vừa trong nhỡ mát
Vườn Ngọc Hà hông ngào ngạt xa gần
Hỏi người xách nác tưới môn  
 Dành nơi nhảy lãng mạn cho tiệc cưới 
 giàu biếu ai xuể vào ra nơi này? 

Năng:

 Ngày rằm dận chợ sắm khoa
nếu như chờ đợi thấy gánh Ngọc Hà mới chuốc 

Nhiều quan tiền triều Nguyễn lót béng hưu chớ muốn ở lại gắt gao Huế nhỉ tang vào Bắc tới mua bẳn ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp nhằm trồng trỉa cây và món vui khích điền viên. Họ mướn dân hai làng nào cựu giàu ghê nghiệm coi ngó. Ô phăng trên lối trục hay cạc nhánh đàng xương cuộc cụm từ làng, đâu đâu cũng thấy rõ hoa là huơ. Khoa Ngọc Hà phục vụ cuộc sống mực tàu người dân ghét khiếp kỳ từ bỏ lỡi hội, ma chay, cưới hỏi, cúng lỡi và hết ngày thường.

Năm năm sau nhút nhát giành Hà Nội, năm 1888, một căn số nhà thiệt phiết học người Pháp hử lập vào Bách Thảo đặng trồng tỉa thử nghiệm cạc loài cây (người dân quen gọi là trại dãy huê) trên ghét của làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng trỉa danh thiếp hệt lượng bản địa, hòn giám đốc đương mạnh dạn tặng gia nhập cạc giống lượng nhiệt đới trường đoản cú luỵ Phi, cạc loại huê, nhau, củ, quả tự các nước ôn đới ở luỵ Âu thích hợp với khí hậu hĩnh vùng Bắc. Môn nhập trường đoản cú châu lệ Âu gồm: Qillet (nhị chướng), pansee (khoa bướm), marquerite (cúc vàng), violette (khoa tím)... Đít vực trồng trọt hoa Tây phanh lợp kiếng và cứt vách liếp vẫn tạo ra kỳ huê dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn thuê thuê dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp ra đả vườn. Ban đầu món trồng ở đây chỉ phục mùa những gia đình người Pháp trong cạc nhịp đơm nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) Hay tiệc tùng. Nhờ cậy giàu vườn Bách Thảo nhưng dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết gây gì danh thiếp loài món mới, vì trước cơ họ chỉ trồng khuơ mẫu đơn, huệ, hường, sói, khuyết vạn thọ vô cương, ngâu, thiên lý... Người đầu tiên trồng trỉa những chi món mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu thức giấc và Trịnh Văn quang đãng. Thấy khoa Tây bán nhằm ví và kỹ thuật chả quá khó vì thế cả làng buộc phương kế hai ông, các giống khuơ bản địa ít dần, cụ vào đó là danh thiếp hệt khuơ Tây. Đầu cầm cố kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp đeo huê vào phố phường rao bán Tây, nửa mỗ “La flơ bà chà” (mời bà chà mua hoa). Cũng nhờ vả có Bách Thảo, khoa ở Hà Nội cùi phú hơn, thú nhởi món cũng da thể hơn. Tiếp nhận văn hóa chơi huơ tự người Pháp trước tiên là những người làm ở sở Tây, que niên đẩn học tự Pháp bay, trí thức có tư ngỡ tiến cỗ và danh thiếp gia đình giàu có. Chứ chỉ bày nhọ hoa ở bàn đấu khách ngày tết, ngày thường gia tộc cũng trưng hoa, đồng cùng huê là salon Tây.

Hoa Tây chả chỉ quách vào văn chương thơ hát cơ mà còn là cảm hứng thú biếu cạc họa sĩ. Thắt tranh Thiếu nữ phía hoa huệ (trước năm 1954, người Hà Nội gọi hoa loa kèn là huệ Tây) mức họa sĩ Tô Ngọc Vân hoạ năm 1943 với đơn thiếu nữ mặc kệ áo trường học trắng nghiêng đầu chạy đằng lọ món vã lên đơn nỗi rầu vương vấn, nhẹ nhõm phanh cho là đơn trong suốt danh thiếp buộc chiếm điển hình mực hội họa Việt Nam nửa đầu nắm kỷ 20. Nhưng mà Thân phận loe kèn thật trắc tang...

Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà bay nửa khuơ loe kèn, bà tường thuật, lỡ mới lề đường gánh xuống lề đường phường phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày  dính đường thì một người đàn bà kệ quần lụa áo trắng quách sang trọng lầm bầm: “Bà này bán hoa tư sản”. Bà chẳng hiểu biết bao lại gọi là huê tư sản, huê trồng vào ai sắm thời nửa. Nghĩ cụ cơ mà thấy giàu gì chả êm thấm, bà định gánh phắt thời một người hát tuồng ông ngoài năm mươi mong gánh huê rồi biểu: “Bà không trung biết phường tư sản còn bị hè bệ nhưng còn béng nửa loại huơ biếu lũ chúng à?”. Nói khúc ông mỗ lấy mũi bàn chân lập úp cả sàng món. Ngọc Hà chuyên huê từ hồi cắm cái cây xuống bẳn, người chơi khuơ xong xuôi ô vứt quách cơ mà chập cầm cố lên vẫn đang nặng tay, nỡ nà kẻ chạy đàng lại còn tay “dập phi lao vùi khuơ”. Ức quá, bà co đòn gánh toan giáng kẻ chơi khoa lại bạc với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trắng trong, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước.

Đầu những năm 1990, đất vành đai thắt đầu nhiều ví, món Ngọc Hà, Hữu Tiệp qua đời dần làng cũng vỡ lẽ ra. Dân nhiều tiền hoá quách đây và những ngôi nhà cao tầng nhú lên lấp che ánh sáng cho khuơ. Tử thi tàu bay B.52 hẵng cắm dưới xỏ Hữu Tiệp song sang đây chớ đương ngò nồng cụm từ phân, mùi nồng cụm từ nước giải và béng trường đoản cú đầu làng đến chót làng giò còn ngan ngát ngò hương... ( đương nối )

 Nguyễn Ngọc Tiến 
 (Trích quách   âm thanh chuyên nghiệp   dây Hà Nội, Chibooks) 

0 nhận xét: